11. Prawa do użytkowania składników aktywów

ISTOTNE ZASADY RACHUNKOWOŚCI
Zgodnie z definicją z MSSF 16 umowa jest leasingiem lub zawiera leasing, jeżeli na jej mocy przekazuje się prawo do kontroli użytkowania zidentyfikowanego składnika aktywów na dany okres w zamian za wynagrodzenie. Z zakresu stosowania MSSF 16 wyłączone są umowy leasingu dotyczące poszukiwania lub wykorzystywania złóż węgla brunatnego, w tym szczególności umowy o ustanowienie użytkowania górniczego oraz PWUG, umowy dzierżawy i im podobne umowy leasingu gruntów dotyczące wyrobisk górniczych, przedpól i zwałowisk. Zgodnie z interpretacją Grupy z zakresu stosowania MSSF 16 wyłączone są umowy dotyczące eksploatacji złóż węgla brunatnego. Grupa określa okres leasingu jako nieodwołalny okres, przez który leasingobiorca ma prawo do użytkowania bazowego składnika aktywów, wraz z: okresami, na które można przedłużyć leasing, jeżeli można z wystarczającą pewnością założyć, że leasingobiorca skorzysta z tego prawa; oraz okresami, w których można wypowiedzieć leasing, jeżeli można z wystarczającą pewnością założyć, że leasingobiorca nie skorzysta z tego prawa. Określając okres leasingu i szacując długość nieodwołalnego okresu leasingu, Grupa stosuje definicję umowy i określa okres egzekwowalności umowy. Leasing przestaje być egzekwowalny gdy zarówno leasingobiorca, jak i leasingodawca ma prawo wypowiedzenia leasingu bez konieczności uzyskania zezwolenia drugiej strony, czego konsekwencją jest najwyżej nieznaczna kara. Pojęcie kary obejmuje wszelkiego rodzaju „niekorzyści” o charakterze ekonomicznym, tworzące bariery wyjścia z umowy. Jeżeli tylko leasingobiorca ma prawo wypowiedzenia leasingu, prawo to uznaje się za opcję wypowiedzenia leasingu przysługującą leasingobiorcy, którą jednostka uwzględnia przy określaniu okresu leasingu. Jeżeli tylko leasingodawca ma prawo wypowiedzenia leasingu, nieodwołalny okres leasingu obejmuje okres objęty opcją wypowiedzenia leasingu. Okres leasingu rozpoczyna się w dacie rozpoczęcia (udostępnienia bazowego składnika aktywów do użytkowania przez leasingobiorcę) i obejmuje wszelkie okresy bezczynszowe przyznane leasingobiorcy przez leasingodawcę. W dacie rozpoczęcia leasingu Grupa uwzględnia wszelkie istotne fakty i okoliczności, które tworzą zachętę ekonomiczną dla leasingobiorcy do skorzystania lub nieskorzystania z opcji przedłużenia leasingu, opcji nabycia bazowego składnika aktywów, bądź też nie skorzystania z opcji wypowiedzenia leasingu. Stopa procentowa leasingu jest stopą procentową, która powoduje, że wartość bieżąca opłat leasingowych oraz niegwarantowanej wartości końcowej równa się sumie wartości godziwej bazowego składnika aktywów oraz wszelkich początkowych kosztów bezpośrednich poniesionych przez leasingodawcę. Krańcowa stopa procentowa leasingobiorcy jest stopą procentową, jaką leasingobiorca musiałby zapłacić, aby na podobny okres i przy podobnych zabezpieczeniach pożyczyć środki niezbędne do zakupu składnika aktywów o podobnej wartości co składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania w podobnym środowisku gospodarczym. Leasingobiorca ujmuje składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania w dacie rozpoczęcia. Grupa jako leasingobiorca stosuje zwolnienie w zakresie ujęcia, wyceny oraz prezentacji w odniesieniu do: leasingów krótkoterminowych, tj. leasingów, których okres leasingu jest nie dłuższy niż 12 miesięcy i które nie zawierają opcji kupna; leasingów, w odniesieniu do których bazowy składnik aktywów ma niską wartość i które nie są przedmiotem dalszego subleasingu. Grupa uznaje, że wartość bazowego składnika aktywów jest niskiej wartości (wartość nowego składnika aktywów bez względu na wiek składnika aktywów objętego leasingiem) jeżeli nie przekracza 18 tysięcy PLN. Grupa jako leasingobiorca stosuje zwolnienie w zakresie ujęcia, wyceny oraz prezentacji w odniesieniu do: leasingów krótkoterminowych, tj. leasingów, których okres leasingu jest nie dłuższy niż 12 miesięcy i które nie zawierają opcji kupna; leasingów, w odniesieniu do których bazowy składnik aktywów ma niską wartość i które nie są przedmiotem dalszego subleasingu. Grupa uznaje, że wartość bazowego składnika aktywów jest niskiej wartości (wartość nowego składnika aktywów bez względu na wiek składnika aktywów objętego leasingiem) jeżeli nie przekracza 18 tysięcy PLN. Wyboru zwolnienia dla leasingu krótkoterminowego dokonuje według klasy bazowego składnika aktywów, do którego odnosi się prawo użytkowania. Grupa korzysta ze zwolnienia dla wszystkich zawieranych umów. Wybór zwolnienia dla leasingów, w przypadku których bazowy składnik aktywów ma niską wartość, dokonuje w odniesieniu do poszczególnych leasingów. W dacie rozpoczęcia leasingobiorca wycenia składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania według kosztu. Koszt składnika aktywów z tytułu prawa do użytkowania powinien obejmować: kwotę początkowej wyceny zobowiązania z tytułu leasingu, wszelkie opłaty leasingowe zapłacone w dacie rozpoczęcia lub przed tą datą, pomniejszone o wszelkie otrzymane zachęty leasingowe, wszelkie początkowe koszty bezpośrednie poniesione przez leasingobiorcę, oraz szacunek kosztów, które mają zostać poniesione przez leasingobiorcę w związku z demontażem i usunięciem bazowego składnika aktywów, przeprowadzeniem renowacji miejsca, w którym się znajdował, lub przeprowadzeniem renowacji bazowego składnika aktywów do stanu wymaganego przez warunki leasingu, chyba że te koszty są ponoszone w celu wytworzenia zapasów. Leasingobiorca przyjmuje na siebie obowiązek pokrycia tych kosztów w dacie rozpoczęcia albo w wyniku używania bazowego składnika aktywów przez dany okres. Leasingobiorca po dacie rozpoczęcia wycenia składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania stosując model kosztu. Leasingobiorca wycenia składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania według kosztu: pomniejszonego o łączne odpisy amortyzacyjne (umorzenie) i łączne straty z tytułu utraty wartości. Odpisy amortyzacyjne są dokonywane przez cały okres trwania leasingu, od momentu przekazania składnika do użytkowania. Nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych od prawa do użytkowania zakwalifikowanego jako aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży. skorygowanego z tytułu aktualizacji wyceny zobowiązania (np. w wyniku zmiany opłat leasingowych).

ISTOTNE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Zgodnie z definicją z MSSF 16 umowa jest leasingiem lub zawiera leasing, jeżeli na jej mocy przekazuje się prawo do kontroli użytkowania zidentyfikowanego składnika aktywów na dany okres w zamian za wynagrodzenie.
Z zakresu stosowania MSSF 16 wyłączone są umowy leasingu dotyczące poszukiwania lub wykorzystywania złóż węgla brunatnego, w tym szczególności umowy o ustanowienie użytkowania górniczego oraz PWUG, umowy dzierżawy i im podobne umowy leasingu gruntów dotyczące wyrobisk górniczych, przedpól i zwałowisk. Zgodnie z interpretacją Grupy z zakresu stosowania MSSF 16 wyłączone są umowy dotyczące eksploatacji złóż węgla brunatnego.
Grupa określa okres leasingu jako nieodwołalny okres, przez który leasingobiorca ma prawo do użytkowania bazowego składnika aktywów, wraz z:

okresami, na które można przedłużyć leasing, jeżeli można z wystarczającą pewnością założyć, że leasingobiorca skorzysta z tego prawa; oraz
okresami, w których można wypowiedzieć leasing, jeżeli można z wystarczającą pewnością założyć, że leasingobiorca nie skorzysta z tego prawa.

Określając okres leasingu i szacując długość nieodwołalnego okresu leasingu, Grupa stosuje definicję umowy i określa okres egzekwowalności umowy. Leasing przestaje być egzekwowalny gdy zarówno leasingobiorca, jak i leasingodawca ma prawo wypowiedzenia leasingu bez konieczności uzyskania zezwolenia drugiej strony, czego konsekwencją jest najwyżej nieznaczna kara. Pojęcie kary obejmuje wszelkiego rodzaju „niekorzyści” o charakterze ekonomicznym, tworzące bariery wyjścia z umowy. Jeżeli tylko leasingobiorca ma prawo wypowiedzenia leasingu, prawo to uznaje się za opcję wypowiedzenia leasingu przysługującą leasingobiorcy, którą jednostka uwzględnia przy określaniu okresu leasingu. Jeżeli tylko leasingodawca ma prawo wypowiedzenia leasingu, nieodwołalny okres leasingu obejmuje okres objęty opcją wypowiedzenia leasingu. Okres leasingu rozpoczyna się w dacie rozpoczęcia (udostępnienia bazowego składnika aktywów do użytkowania przez leasingobiorcę) i obejmuje wszelkie okresy bezczynszowe przyznane leasingobiorcy przez leasingodawcę. W dacie rozpoczęcia leasingu Grupa uwzględnia wszelkie istotne fakty i okoliczności, które tworzą zachętę ekonomiczną dla leasingobiorcy do skorzystania lub nieskorzystania z opcji przedłużenia leasingu, opcji nabycia bazowego składnika aktywów, bądź też nie skorzystania z opcji wypowiedzenia leasingu. Stopa procentowa leasingu jest stopą procentową, która powoduje, że wartość bieżąca opłat leasingowych oraz niegwarantowanej wartości końcowej równa się sumie wartości godziwej bazowego składnika aktywów oraz wszelkich początkowych kosztów bezpośrednich poniesionych przez leasingodawcę. Krańcowa stopa procentowa leasingobiorcy jest stopą procentową, jaką leasingobiorca musiałby zapłacić, aby na podobny okres i przy podobnych zabezpieczeniach pożyczyć środki niezbędne do zakupu składnika aktywów o podobnej wartości co składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania w podobnym środowisku gospodarczym. Leasingobiorca ujmuje składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania w dacie rozpoczęcia.
Grupa jako leasingobiorca stosuje zwolnienie w zakresie ujęcia, wyceny oraz prezentacji w odniesieniu do:

leasingów krótkoterminowych, tj. leasingów, których okres leasingu jest nie dłuższy niż 12 miesięcy i które nie zawierają opcji kupna;
leasingów, w odniesieniu do których bazowy składnik aktywów ma niską wartość i które nie są przedmiotem dalszego subleasingu. Grupa uznaje, że wartość bazowego składnika aktywów jest niskiej wartości (wartość nowego składnika aktywów bez względu na wiek składnika aktywów objętego leasingiem) jeżeli nie przekracza 18 tysięcy PLN.

Grupa jako leasingobiorca stosuje zwolnienie w zakresie ujęcia, wyceny oraz prezentacji w odniesieniu do:

leasingów krótkoterminowych, tj. leasingów, których okres leasingu jest nie dłuższy niż 12 miesięcy i które nie zawierają opcji kupna;
leasingów, w odniesieniu do których bazowy składnik aktywów ma niską wartość i które nie są przedmiotem dalszego subleasingu. Grupa uznaje, że wartość bazowego składnika aktywów jest niskiej wartości (wartość nowego składnika aktywów bez względu na wiek składnika aktywów objętego leasingiem) jeżeli nie przekracza 18 tysięcy PLN.

Wyboru zwolnienia dla leasingu krótkoterminowego dokonuje według klasy bazowego składnika aktywów, do którego odnosi się prawo użytkowania. Grupa korzysta ze zwolnienia dla wszystkich zawieranych umów. Wybór zwolnienia dla leasingów, w przypadku których bazowy składnik aktywów ma niską wartość, dokonuje w odniesieniu do poszczególnych leasingów. W dacie rozpoczęcia leasingobiorca wycenia składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania według kosztu. Koszt składnika aktywów z tytułu prawa do użytkowania powinien obejmować: kwotę początkowej wyceny zobowiązania z tytułu leasingu, wszelkie opłaty leasingowe zapłacone w dacie rozpoczęcia lub przed tą datą, pomniejszone o wszelkie otrzymane zachęty leasingowe, wszelkie początkowe koszty bezpośrednie poniesione przez leasingobiorcę, oraz szacunek kosztów, które mają zostać poniesione przez leasingobiorcę w związku z demontażem i usunięciem bazowego składnika aktywów, przeprowadzeniem renowacji miejsca, w którym się znajdował, lub przeprowadzeniem renowacji bazowego składnika aktywów do stanu wymaganego przez warunki leasingu, chyba że te koszty są ponoszone w celu wytworzenia zapasów. Leasingobiorca przyjmuje na siebie obowiązek pokrycia tych kosztów w dacie rozpoczęcia albo w wyniku używania bazowego składnika aktywów przez dany okres. Leasingobiorca po dacie rozpoczęcia wycenia składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania stosując model kosztu. Leasingobiorca wycenia składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania według kosztu: pomniejszonego o łączne odpisy amortyzacyjne (umorzenie) i łączne straty z tytułu utraty wartości. Odpisy amortyzacyjne są dokonywane przez cały okres trwania leasingu, od momentu przekazania składnika do użytkowania. Nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych od prawa do użytkowania zakwalifikowanego jako aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży. skorygowanego z tytułu aktualizacji wyceny zobowiązania (np. w wyniku zmiany opłat leasingowych).

Przyjęte okresy użytkowania dla poszczególnych grup praw do użytkowania aktywów:

Grupa rodzajowa	Średni pozostały okres amortyzacji w latach	Stosowane całkowite okresy amortyzacji w latach
Umowy najmu i dzierżawy gruntów	11	1-70
PWUG	45	3-90
Umowy służebności	25	17-50
Budynki i budowle	8	1-60
Inne	3	1-28

	Stan na dzień 31 grudnia 2023	Stan na dzień 31 grudnia 2022
Umowy najmu i dzierżawy gruntów	350	273
PWUG	1.080	883
Umowy służebności	29	29
Budynki i budowle	311	97
Inne	82	29
WARTOŚĆ NETTO PRAW DO UŻYTKOWANIA SKŁADNIKÓW AKTYWÓW	1.852	1.311

Zmiany stanu praw do użytkowania składników aktywów według grup rodzajowych

	Najem i dzierżawa gruntów	PWUG	Służebności	Budynki i budowle	Inne	Razem
WARTOŚĆ KSIĘGOWA BRUTTO
NA DZIEŃ 1 STYCZNIA 2023	344	966	35	154	30	1.529
Likwidacja, sprzedaż	(2)	(3)	–	(4)	(2)	(11)
Zmiany, aktualizacja zobowiązania, modyfikacje umów	111	23	–	25	2	161
Umowy zawarte w bieżącym okresie, z tego:	3	33	3	42	15	96
Zwiększenia PDUA (kwoty zapłacone)	–	18	3	3	6	30
Zwiększenia PDUA (kwoty dyskontowane)	3	15	–	39	9	66
Zmiana w składzie GK	6	165	–	198	56	425
Pozostałe	(10)	3	(2)	(6)	3	(12)
NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2023	452	1.187	36	409	104	2.188
UMORZENIE ORAZ ODPISY AKTUALIZUJĄCE
NA DZIEŃ 1 STYCZNIA 2023	71	83	6	57	1	218
Amortyzacja	30	24	1	41	24	120
Odpisy aktualizujące	–	–	–	1	–	1
Likwidacja, sprzedaż	–	–	–	(1)	(2)	(3)
Pozostałe	1	–	–	–	(1)	–
NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2022	102	107	7	98	22	336
WARTOŚĆ NETTO NA 31 GRUDNIA 2023	350	1.080	29	311	82	1.852

	Najem i dzierżawa gruntów	PWUG	Służebności	Budynki i budowle	Inne	Razem
WARTOŚĆ KSIĘGOWA BRUTTO
NA DZIEŃ 1 STYCZNIA 2022	254	974	29	149	33	1.439
Likwidacja, sprzedaż	(1)	(5)	–	(23)	(3)	(32)
Zmiany, aktualizacja zobowiązania, modyfikacje umów	19	(4)	–	11	2	28
Umowy zawarte w bieżącym okresie, z tego:	52	4	3	14	8	81
Zwiększenia PDUA (kwoty zapłacone)	–	1	3	8	5	17
Zwiększenia PDUA (kwoty dyskontowane)	52	3	–	6	3	64
Pozostałe	20	(3)	3	3	(10)	13
NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2022	344	966	35	154	30	1.529
UMORZENIE ORAZ ODPISY AKTUALIZUJĄCE
NA DZIEŃ 1 STYCZNIA 2022	48	67	5	60	2	182
Amortyzacja	22	17	1	17	7	64
Odpisy aktualizujące
Likwidacja, sprzedaż	–	(1)	–	(19)	(3)	(23)
Pozostałe	1	–	–	(1)	(5)	(5)
NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2022	71	83	6	57	1	218
WARTOŚĆ NETTO NA 31 GRUDNIA 2022	273	883	29	97	29	1.311

Narzędzia

Następna strona

Poprzednia strona

11. Prawa do użytkowania składników aktywów