24.1.2 Instrumenty pochodne i inne instrumenty wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy
| ISTOTNE ZASADY RACHUNKOWOŚCI |
|
Pochodne instrumenty finansowe i zabezpieczenia
Instrumenty pochodne, z których korzysta Grupa w celu zabezpieczenia się przed ryzykiem związanym ze zmianami stóp procentowych i kursów wymiany walut, to przede wszystkim kontrakty walutowe typu forward, futures oraz kontrakty na zamianę stóp procentowych IRS oraz transakcje CCIRS zabezpieczające kurs walutowy oraz stopę procentową. Tego rodzaju pochodne instrumenty finansowe są wyceniane do wartości godziwej. Instrumenty pochodne wykazuje się jako aktywa, gdy ich wartość jest dodatnia, i jako zobowiązania gdy ich wartość jest ujemna. Zyski i straty z tytułu zmian wartości godziwej instrumentów pochodnych, które nie spełniają warunków rachunkowości zabezpieczeń oraz część nieskuteczna powiązań zabezpieczających w rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych są bezpośrednio odnoszone w wynik finansowy roku obrotowego. Wartość godziwa walutowych kontraktów forward jest ustalana poprzez odniesienie kursu zawarcia do bieżących kursów terminowych (forward) wyliczanych na podstawie danych rynkowych. Wartość godziwa kontraktów na zamianę stóp procentowych jest wyliczana na podstawie krzywych dochodowości. |
| Stan na dzień 31 grudnia 2023 | ||||
|
Odniesiono w wynik |
Odniesiono w inne całkowite dochody |
Aktywa | Zobowiązania | |
| INSTRUMENTY POCHODNE WYCENIANE W WARTOŚCI GODZIWEJ PRZEZ WYNIK FINANSOWY | ||||
| Forward walutowy | (170) | – | 3 | 25 |
| Forward towarowy | 2 | – | – | – |
| SWAP towarowy | 145 | – | 65 | 14 |
| Kontrakty na zakup/sprzedaż węgla | (25) | – | 78 | 19 |
| Instrumenty pochodne wbudowane w umowy handlowe | 13 | – | – | 410 |
| Opcje | (5) | – | 13 | – |
| INSTRUMENTY POCHODNE ZABEZPIECZAJĄCE | ||||
| Transakcje zabezpieczające CCIRS | (60) | (54) | 4 | – |
| Transakcje zabezpieczające IRS | 168 | (242) | 193 | – |
| Forward walutowy USD | – | 11 | – | – |
| Forward walutowy EUR | – | (1.040) | 7 | 1.565 |
| POZOSTAŁE AKTYWA WYCENIANE W WARTOŚCI GODZIWEJ PRZEZ WYNIK FINANSOWY | ||||
| Jednostki uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym | 4 | – | 31 | – |
| RAZEM | 72 | (1.325) | 394 | 2.033 |
| część krótkoterminowa | – | – | 116 | 1.682 |
| część długoterminowa | – | – | 278 | 351 |
| Stan na dzień 31 grudnia 2022 | ||||
|
Odniesiono w wynik |
Odniesiono w inne całkowite dochody |
Aktywa | Zobowiązania | |
| INSTRUMENTY POCHODNE WYCENIANE W WARTOŚCI GODZIWEJ PRZEZ WYNIK FINANSOWY | ||||
| Forward walutowy | (199) | – | 3 | 111 |
| Forward towarowy | 157 | – | 5 | 1 |
| SWAP towarowy | (65) | – | 95 | 71 |
| Kontrakty na zakup/sprzedaż węgla | (8) | – | 650 | 650 |
| Instrumenty pochodne wbudowane w umowy handlowe | 9 | – | – | 397 |
| Opcje | 2 | – | 18 | – |
| INSTRUMENTY POCHODNE ZABEZPIECZAJĄCE | ||||
| Transakcje zabezpieczające CCIRS | (11) | (19) | 104 | – |
| Transakcje zabezpieczające IRS | 119 | 212 | 459 | – |
| Forward walutowy USD | – | (14) | – | 13 |
| Forward walutowy EUR | – | (967) | 173 | 691 |
| POZOSTAŁE AKTYWA WYCENIANE W WARTOŚCI GODZIWEJ PRZEZ WYNIK FINANSOWY | ||||
| Jednostki uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym | 2 | – | 28 | – |
| RAZEM | 6 | (788) | 1.535 | 1.934 |
| część krótkoterminowa | – | – | 927 | 1.629 |
| część długoterminowa | – | – | 608 | 305 |
W przypadku forwardów walutowych, w kolumnie „Odniesiono w wynik finansowy” zaprezentowana została wycena instrumentów.
Forwardy towarowe i walutowe
Transakcje terminowe towarowe i walutowe związane są przede wszystkim z handlem uprawnieniami do emisji CO2 oraz węglem kamiennym. Dla ujęcia transakcji terminowych walutowych Grupa stosuje rachunkowość zabezpieczeń.
Opcje
PGE S.A. nabyła od Towarzystwa Finansowego Silesia Sp. z o.o. opcje call na zakup akcji Polimex-Mostostal S.A. Opcje zostały wycenione z wykorzystaniem metody Blacka-Scholesa.
Swapy na węgiel
W bieżącym okresie PGE Paliwa sp. z o.o. w celu zabezpieczenia swojego ryzyka towarowego na cenę węgla importowanego, zawarła szereg transakcji zabezpieczających to ryzyko za pomocą swapów towarowych na węgiel. Ilość i wartość transakcji jest skorelowana z ilością i wartością importowanego węgla. Zmiana z tytułu wartości godziwej ujmowana jest w rachunku wyników.
Kontrakty zakupowe i sprzedażowe z fizyczną dostawą węgla
PGE Paliwa Sp. z o.o. wycenia wszystkie kontrakty na sprzedaż i zakup węgla z fizyczną dostawą w modelu tradera-brokera do wartości godziwej. Na dzień sprawozdawczy spółka posiada kontrakty, których termin realizacji przypada na 2025 rok.
Instrumenty pochodne wbudowane w umowy handlowe
W 2023 roku PGE Energia Odnawialna S.A. w swoim portfelu posiadała 6 długoterminowych umów sprzedaży energii elektrycznej typu PPA (Power Purchase Agreement), w tym dwie zawarte bezpośrednio z odbiorcami końcowymi. Cztery umowy zawierają wbudowane instrumenty pochodne, które są wyceniane na koniec każdego okresu sprawozdawczego. Skutki zmian wartości tych instrumentów odnoszone są w wynik okresu w pozycji przychodów/kosztów finansowych. Sprzedaż energii z fizyczną dostawą realizowana jest dwuskładnikowo w postaci stałego elementu (w określonym grafiku na dany rok) oraz składnika zmiennego odnoszącego się do rzeczywistej produkcji energii elektrycznej i ceny rynkowej w miesięcznych okresach rozliczeniowych. Umowy zostały zawarte na okres między 8 a 10 lat , a prawa i obowiązki z nich wynikające ustalono do 31.12.2030.
Instrumenty pochodne wyceniono z wykorzystaniem metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF). Przepływy pieniężne netto skalkulowano jako iloczyn wolumenu zadeklarowanego do dostarczenia wynikającego z umowy oraz różnicy między ustaloną ceną za wskazany wolumen i prognozowaną ceną energii elektrycznej w danym okresie.
Na potrzeby wyceny opisywanego instrumentu finansowego opracowano prognozę cen energii elektrycznej na okres tożsamy z okresem sprzedaży energii elektrycznej w ramach umów PPA.
Dyskontowanie przepływów pieniężnych wykonano przy wykorzystaniu wskaźnika WIBOR 1M, aby uzyskać wycenę Mark-to-Market. Biorąc pod uwagę MSSF 13 definiujący wartość godziwą, oraz MSSF 9 nakładający wymogi w zakresie uwzględniania ryzyka niewykonania obowiązku wynikającego z kontraktu przy determinowaniu wartości godziwej, do dyskontowania przepływów pieniężnych dodatkowo wprowadzono korektę odzwierciedlającą jakość i ryzyko kredytowe podmiotu bądź kontrahenta, w zależności od klasyfikacji instrumentu pochodnego jako instrument w pieniądzu bądź poza pieniądzem.
Transakcje IRS
Grupa posiada aktywne transakcje IRS zabezpieczające stopę procentową od zaciągniętych kredytów oraz wyemitowanych obligacji, których łączna pierwotna wartość nominalna wynosiła 3.400 mln PLN (2.000 mln PLN dla kredytów oraz 1.400 mln PLN dla obligacji). W związku z rozpoczęciem spłaty kapitału niektórych kredytów, obecny nominał transakcji IRS zabezpieczających kredyty wynosi 1.125 mln PLN. Dla ujęcia powyższych transakcji IRS Grupa stosuje rachunkowość zabezpieczeń. Wpływ rachunkowości zabezpieczeń na kapitał z aktualizacji wyceny został przedstawiony w nocie 19.3 niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
Transakcje zabezpieczające CCIRS
W związku z zawarciem pożyczek ze spółką PGE Sweden AB (publ), PGE S.A. zawarła transakcje CCIRS, zabezpieczające kurs walutowy spłaty kapitału i odsetek. W transakcjach tych banki-kontrahenci płacą PGE S.A. odsetki oparte na stopie stałej w EUR, a PGE S.A. płaci odsetki oparte na stopie stałej w PLN. W skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym odpowiednia część transakcji CCIRS traktowana jest jako zabezpieczenie obligacji wyemitowanych przez PGE Sweden AB (publ).
Dla ujęcia powyższej transakcji CCIRS GK PGE stosuje rachunkowość zabezpieczeń. Wpływ rachunkowości zabezpieczeń został przedstawiony w nocie 19.3 niniejszego sprawozdania finansowego.
Jednostki uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym
Na dzień sprawozdawczy Grupa posiada jednostki uczestnictwa w trzech subfunduszach TFI Energia S.A.