25.3.1 Należności z tytułu dostaw i usług. Pozostałe pożyczki i należności finansowe
ISTOTNE ZASADY RACHUNKOWOŚCI
Należności finansowe
Należności finansowe, w tym należności z tytułu dostaw i usług, wycenia się na dzień ich powstania w wartości godziwej, a następnie według zamortyzowanego kosztu przy zastosowaniu efektywnej stopy procentowej z uwzględnieniem odpisów z tytułu oczekiwanej straty kredytowej.
Grupa stosuje uproszczone metody wyceny należności wycenianych według zamortyzowanego kosztu jeżeli nie powoduje to zniekształcenia informacji zawartych w sprawozdaniu z sytuacji finansowej w szczególności w przypadku, gdy okres do momentu spłaty należności nie jest długi.
Grupa nie monitoruje zmian poziomu ryzyka kredytowego w trakcie życia instrumentu. Oczekiwana strata kredytowa szacowana jest do terminu zapadalności instrumentu.
Spółki stosują następujące zasady szacowania i ujmowania odpisów z tytułu utraty wartości należności finansowych:
- dla należności od istotnych klientów, którzy objęci są procedurą oceny ryzyka kredytowego, Spółki szacują oczekiwane straty kredytowe w oparciu o model służący do oceny tego ryzyka bazujący na ratingach przypisanych poszczególnym kontrahentom; ratingom przypisywane jest prawdopodobieństwo upadłości, które jest korygowane o wpływ CDS (credit default swap);
- dla należności od klientów masowych lub nieobjętych procedurą oceny ryzyka kredytowego Spółki szacują oczekiwane straty kredytowe w oparciu o analizę prawdopodobieństwa poniesienia strat kredytowych w poszczególnych przedziałach wiekowania;
- w uzasadnionych przypadkach Spółki mogą oszacować wartość odpisu indywidualnie.
Odpisy aktualizujące wartość należności zalicza się odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych lub do kosztów finansowych. Należności długoterminowe są wykazywane w wartości bieżącej (zdyskontowanej).
Wskaźniki przyjęte do oszacowania wartości oczekiwanych strat liczone według macierzy rezerw:
| 31 grudnia 2023 roku | 31 grudnia 2022 roku | |||
|---|---|---|---|---|
| Wartość odpisu | % odpisu | Wartość odpisu | % odpisu | |
| Należności nieprzeterminowane | 985 | 0,0 – 98,0/ 100 | 463 | 0,0 – 79,39/ 100 |
| Przeterminowane <30 dni | 5 | 0,0 – 1,1/ 100 | 8 | 0,0 – 79,39/ 100 |
| Przeterminowane 30-90 dni | 15 | 0,0 – 13.2/ 100 | 18 | 0,0 – 59,47/ 100 |
| Przeterminowane 90-180 dni | 41 | 100,0 | 28 | 100,0 |
| Przeterminowane 180-360 dni | 66 | 100,0 | 651 | 100,0 |
| Przeterminowane >360 dni | 1.122 | 100,0 | 275 | 100,0 |
| RAZEM AKTYWA FINANSOWE | 2.234 | 1.443 | ||
Odpis dotyczy należności objętych odpisem wyliczanym wg macierzy oraz odpisem indywidualnym (100%). Grupa nie posiada istotnych pozycji należności, przeterminowanych powyżej 90 dni, które na dzień sprawozdawczy nie były objęte 100% odpisem.
Wskaźniki przyjęte do oszacowania wartości oczekiwanych strat liczone według modelu dla kluczowych klientów:
| Poziom ratingu | 31 grudnia 2023 roku | 31 grudnia 2022 roku | ||
|---|---|---|---|---|
| Wartość odpisu | % odpisu | Wartość odpisu | % odpisu | |
|
Najwyższy Najwyższy AAA do AA- wg S&P i Fitch oraz Aaa do Aa3 wg Moody’s |
– | – | – | – |
|
Średniowysoki A+ do A- wg S&P i Fitch oraz A1 do A3 wg Moody’s |
– | – | – | – |
|
Średni BBB+ do BBB- wg S&P i Fitch oraz Baa1 do Baa3 wg Moody’s |
<1 | 100,0 | <1 | 100,0 |
| RAZEM AKTYWA FINANSOWE | <1 | <1 | ||
Należności z tytułu dostaw i usług mają zazwyczaj 14 – 21 dniowe terminy płatności. W 2023 roku Grupa oczekiwała średnio na spłatę należności 27 dni. Należności z tytułu dostaw i usług dotyczą głównie należności z tytułu sprzedanej energii i usług dystrybucji. W ocenie kierownictwa Grupy Kapitałowej PGE brak jest dodatkowych ryzyk braku spłaty należności, ponad poziom określony odpisem aktualizującym.
Grupa ogranicza i kontroluje ryzyko kredytowe związane z transakcjami handlowymi zgodnie z jednolitymi zasadami zarządzania ryzykiem kredytowym, wdrożonymi we wszystkich istotnych spółkach Grupy Kapitałowej PGE. W przypadku transakcji handlowych, które ze względu na wysoką wartość mogą generować znaczące straty w wyniku niewywiązania się kontrahenta z umowy, przed zawarciem transakcji przeprowadzana jest ocena kontrahenta uwzględniająca analizę finansową, historię kredytową kontrahenta i inne czynniki. Na podstawie oceny GK PGE nadaje wewnętrzny rating lub korzysta z ratingu nadanego przez niezależną renomowaną agencję ratingową. Na podstawie ratingu wyznaczany jest limit dla kontrahenta. Zawieranie kontraktów, które powodowałyby wzrost ekspozycji powyżej limitów, co do zasady wymaga ustanowienia zabezpieczenia zgodnego z obowiązującymi w Grupie Kapitałowej PGE zasadami zarządzania ryzykiem kredytowym. Poziom wykorzystania limitów jest regularnie monitorowany i raportowany, a w przypadku pojawienia się istotnych przekroczeń, jednostki odpowiedzialne za zarządzanie ryzykiem kontrahenta zobowiązane są do podjęcia działań zmierzających do ich zlikwidowania. Grupa Kapitałowa PGE na bieżąco monitoruje płatność należności oraz stosuje wczesną windykację, przy uwzględnieniu terminów wynikających z prawa energetycznego i wysokiego poziomu spłaty należności o krótkim terminie przeterminowania. Współpracuje także z wywiadowniami gospodarczymi i firmami windykacyjnymi.
W ujęciu geograficznym ryzyko kredytowe dotyczące należności z tytułu dostaw i usług prezentuje poniższa tabela:
| 31 grudnia 2023 roku | 31 grudnia 2022 roku | |||
|---|---|---|---|---|
| Saldo należności | Udział % | Saldo należności | Udział % | |
| Polska | 6.735 | 100% | 6.515 | 100% |
| Niemcy | 1 | 0 | 2 | 0 |
| RAZEM | 6.736 | 100% | 6.517 | 100% |
Wiekowanie należności i odpisy aktualizujące
Na dzień 31 grudnia 2023 roku część aktywów finansowych była objęta odpisami aktualizującymi. Zmiana stanu odpisów aktualizujących dla tych klas instrumentów finansowych została zaprezentowana w poniższej tabeli:
| 2023 rok | Należności z tytułu dostaw i usług |
Pozostałe należności finansowe | Obligacje | Razem aktywa finansowe |
| Odpis aktualizujący na dzień 1 stycznia | (243) | (814) | (386) | (1.443) |
| Wykorzystanie odpisów | 8 | 8 | 16 | |
| Rozwiązanie odpisów | 99 | 48 | – | 147 |
| Utworzenie odpisów | (162) | (108) | (475) | (745) |
| Zmiana składu GK | (222) | (16) | – | (238) |
| Pozostałe zmiany | 32 | (3) | – | 29 |
| Odpis aktualizujący na dzień 31 grudnia | (488) | (885) | (861) | (2.234) |
| Wartość przed odpisem aktualizującym | 7.224 | 4.919 | 861 | 13.004 |
| Wartość pozycji netto (wartość księgowa) | 6.736 | 4.034 | – | 10.770 |
Większość odpisów aktualizujących należności handlowe dotyczy segmentu Obrót oraz Energetyka Kolejowa. Łączna kwota odpisów aktualizujących należności handlowe tych spółek z tych segmentów wynosi na dzień 31 grudnia 2023 roku wynosi 475 mln PLN (w 2022 roku odpisy aktualizujące w spółkach z segmentu obrót wyniosły 235 mln PLN).
Grupa nie posiada istotnych pozycji należności, które na dzień sprawozdawczy były znacznie przeterminowane, lecz nie objęte odpisem aktualizującym.
| 2022 rok | Należności z tytułu dostaw i usług | Pozostałe należności finansowe | Obligacje | Razem aktywa finansowe |
| Odpis aktualizujący na dzień 1 stycznia | (150) | (389) | (386) | (925) |
| Wykorzystanie odpisów | 15 | 6 | – | 21 |
| Rozwiązanie odpisów | 94 | 169 | – | 263 |
| Utworzenie odpisów | (206) | (600) | – | (806) |
| Pozostałe zmiany | 4 | – | – | 2 |
| Odpis aktualizujący na dzień 31 grudnia | (243) |
(814) |
(386) |
(1.443) |
| Wartość przed odpisem aktualizującym |
6.760 |
3.380 | 386 | 10.526 |
| Wartość pozycji netto (wartość księgowa) | 6.517 | 2.566 | – | 9.083 |
Poniżej przedstawiono analizę wiekowania należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałych pożyczek i należności, uwzględniającą odpisy z tytułu utraty wartości:
| 31 grudnia 2023 roku | 31 grudnia 2022 roku | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Brutto | Odpisy aktualizujące | Wartość księgowa netto |
Brutto | Odpisy aktualizujące | Wartość księgowa netto |
|
| Należności nieprzeterminowane | 11.269 | (985) | 10.284 | 9.466 | (463) | 9.003 |
| Przeterminowane <30 dni | 350 | (5) | 345 | 229 | (8) | 221 |
| Przeterminowane 30-90 dni | 145 | (15) | 130 | 92 | (18) | 74 |
| Przeterminowane 90-180 dni | 41 | (41) | – | 28 | (28) | – |
| Przeterminowane 180-360 dni | 66 | (66) | – | 651 | (651) | – |
| Przeterminowane >360 dni | 1.133 | (1.122) | 11 | 283 | (275) | 8 |
| Należności przeterminowane, razem | 1.735 | (1.249) | 486 | 1.283 | (980) | 303 |
| Razem aktywa finansowe | 13.004 | (2.234) | 10.770 | 10.749 | (1.443) | 9.306 |
Na dzień 31 grudnia 2023 roku ponad 71% salda przeterminowanych należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałych pożyczek i należności, które nie zostały objęte odpisami aktualizującymi, dotyczy sprzedaży energii do odbiorców końcowych.