7.1 Przychody ze sprzedaży

ISTOTNE ZASADY RACHUNKOWOŚCI
Przychody z umów z klientami Przychody są ujmowane w taki sposób, aby odzwierciedlić przekazanie przyrzeczonych dóbr lub usług na rzecz klienta w kwocie, która odzwierciedla wynagrodzenie, do którego – zgodnie z oczekiwaniem Grupy – będzie ona uprawniona w zamian za te dobra lub usługi. Grupa ujmuje przychód z umowy z klientem tylko wówczas, gdy spełnione są wszystkie następujące kryteria: strony umowy zawarły umowę (w formie pisemnej, ustnej lub zgodnie z innymi zwyczajowymi praktykami handlowymi) i są zobowiązane do wykonania swoich obowiązków; Grupa jest w stanie zidentyfikować prawa każdej ze stron dotyczące dóbr lub usług, które mają zostać przekazane; Grupa jest w stanie zidentyfikować warunki płatności za dobra lub usługi, które mają zostać przekazane; umowa ma treść ekonomiczną; jest prawdopodobne, że jednostka otrzyma wynagrodzenie, które będzie jej przysługiwało w zamian za dobra lub usługi, które zostaną przekazane klientowi. W momencie zawarcia umowy Grupa dokonuje oceny dóbr lub usług przyrzeczonych w umowie z klientem i identyfikuje jako zobowiązanie do wykonania świadczenia każde przyrzeczenie do przekazania na rzecz klienta: dobra lub usługi (lub pakietu dóbr lub usług), które można wyodrębnić; lub grupy odrębnych dóbr lub usług, które są zasadniczo takie same i w przypadku których przekazanie na rzecz klienta ma taki sam charakter. Grupa ujmuje przychody w momencie spełnienia (lub w trakcie spełniania) zobowiązania do wykonania świadczenia poprzez przekazanie przyrzeczonego dobra lub usługi (tj. składnika aktywów) klientowi. Przekazanie składnika aktywów następuje w momencie, gdy klient uzyskuje kontrolę nad tym składnikiem aktywów, czyli uzyskania zdolności do bezpośredniego rozporządzania tym składnikiem aktywów i możliwości uzyskiwania z niego zasadniczo wszystkich pozostałych korzyści. Grupa przenosi kontrolę nad dobrem lub usługą w miarę upływu czasu i tym samym spełnia zobowiązanie do wykonania świadczenia oraz ujmuje przychody w miarę upływu czasu, jeżeli spełniony jest jeden z następujących warunków: klient jednocześnie otrzymuje i czerpie korzyści płynące ze świadczenia Grupy, w miarę wykonywania przez Grupę tego świadczenia; w wyniku wykonania świadczenia przez Grupę powstaje lub zostaje ulepszony składnik aktywów (np. produkcja w toku), a kontrolę nad tym składnikiem aktywów – w miarę jego powstawania lub ulepszania – sprawuje klient; lub w wyniku wykonania świadczenia przez Grupę nie powstaje składnik aktywów o alternatywnym zastosowaniu dla Grupy, a Grupie przysługuje egzekwowalne prawo do zapłaty za dotychczas wykonane świadczenie. Dla każdego zobowiązania do wykonania świadczenia spełnianego w miarę upływu czasu Grupa ujmuje przychody w miarę upływu czasu, mierząc stopień całkowitego spełnienia tego zobowiązania do wykonania świadczenia. Celem pomiaru jest określenie postępu w spełnianiu zobowiązania jednostki do przeniesienia kontroli nad dobrami lub usługami przyrzeczonymi klientowi (tj. stopnia spełnienia zobowiązania do wykonania świadczenia).
Po spełnieniu (lub w trakcie spełniania) zobowiązania do wykonania świadczenia Grupa ujmuje jako przychód kwotę równą cenie transakcyjnej, która została przypisana do tego zobowiązania do wykonania świadczenia. Cena transakcyjna uwzględnia część lub całość kwoty szacowanego wynagrodzenia zmiennego wyłącznie w takim zakresie, w jakim istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że nie nastąpi odwrócenie znaczącej części kwoty wcześniej ujętych skumulowanych przychodów w momencie, kiedy ustanie niepewność co do wysokości wynagrodzenia zmiennego. Przychody są rozpoznawane po pomniejszeniu o podatek od towarów i usług (VAT), podatek akcyzowy, inne podatki od sprzedaży lub opłaty oraz rabaty i upusty. W celu ustalenia ceny transakcyjnej jednostka uwzględnia warunki umowy oraz stosowane przez nią zwyczajowe praktyki handlowe. Cena transakcyjna to kwota wynagrodzenia, które – zgodnie z oczekiwaniem Grupy – będzie jej przysługiwać w zamian za przekazanie przyrzeczonych dóbr lub usług na rzecz klienta, z wyłączeniem kwot pobranych w imieniu osób trzecich.

ISTOTNE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Przychody z umów z klientami
Przychody są ujmowane w taki sposób, aby odzwierciedlić przekazanie przyrzeczonych dóbr lub usług na rzecz klienta w kwocie, która odzwierciedla wynagrodzenie, do którego – zgodnie z oczekiwaniem Grupy – będzie ona uprawniona w zamian za te dobra lub usługi. Grupa ujmuje przychód z umowy z klientem tylko wówczas, gdy spełnione są wszystkie następujące kryteria:

strony umowy zawarły umowę (w formie pisemnej, ustnej lub zgodnie z innymi zwyczajowymi praktykami handlowymi) i są zobowiązane do wykonania swoich obowiązków;
Grupa jest w stanie zidentyfikować prawa każdej ze stron dotyczące dóbr lub usług, które mają zostać przekazane;
Grupa jest w stanie zidentyfikować warunki płatności za dobra lub usługi, które mają zostać przekazane;
umowa ma treść ekonomiczną;
jest prawdopodobne, że jednostka otrzyma wynagrodzenie, które będzie jej przysługiwało w zamian za dobra lub usługi, które zostaną przekazane klientowi.

W momencie zawarcia umowy Grupa dokonuje oceny dóbr lub usług przyrzeczonych w umowie z klientem i identyfikuje jako zobowiązanie do wykonania świadczenia każde przyrzeczenie do przekazania na rzecz klienta: dobra lub usługi (lub pakietu dóbr lub usług), które można wyodrębnić; lub grupy odrębnych dóbr lub usług, które są zasadniczo takie same i w przypadku których przekazanie na rzecz klienta ma taki sam charakter.
Grupa ujmuje przychody w momencie spełnienia (lub w trakcie spełniania) zobowiązania do wykonania świadczenia poprzez przekazanie przyrzeczonego dobra lub usługi (tj. składnika aktywów) klientowi. Przekazanie składnika aktywów następuje w momencie, gdy klient uzyskuje kontrolę nad tym składnikiem aktywów, czyli uzyskania zdolności do bezpośredniego rozporządzania tym składnikiem aktywów i możliwości uzyskiwania z niego zasadniczo wszystkich pozostałych korzyści. Grupa przenosi kontrolę nad dobrem lub usługą w miarę upływu czasu i tym samym spełnia zobowiązanie do wykonania świadczenia oraz ujmuje przychody w miarę upływu czasu, jeżeli spełniony jest jeden z następujących warunków:

klient jednocześnie otrzymuje i czerpie korzyści płynące ze świadczenia Grupy, w miarę wykonywania przez Grupę tego świadczenia;
w wyniku wykonania świadczenia przez Grupę powstaje lub zostaje ulepszony składnik aktywów (np. produkcja w toku), a kontrolę nad tym składnikiem aktywów – w miarę jego powstawania lub ulepszania – sprawuje klient; lub
w wyniku wykonania świadczenia przez Grupę nie powstaje składnik aktywów o alternatywnym zastosowaniu dla Grupy, a Grupie przysługuje egzekwowalne prawo do zapłaty za dotychczas wykonane świadczenie.

Dla każdego zobowiązania do wykonania świadczenia spełnianego w miarę upływu czasu Grupa ujmuje przychody w miarę upływu czasu, mierząc stopień całkowitego spełnienia tego zobowiązania do wykonania świadczenia. Celem pomiaru jest określenie postępu w spełnianiu zobowiązania jednostki do przeniesienia kontroli nad dobrami lub usługami przyrzeczonymi klientowi (tj. stopnia spełnienia zobowiązania do wykonania świadczenia).

Po spełnieniu (lub w trakcie spełniania) zobowiązania do wykonania świadczenia Grupa ujmuje jako przychód kwotę równą cenie transakcyjnej, która została przypisana do tego zobowiązania do wykonania świadczenia. Cena transakcyjna uwzględnia część lub całość kwoty szacowanego wynagrodzenia zmiennego wyłącznie w takim zakresie, w jakim istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że nie nastąpi odwrócenie znaczącej części kwoty wcześniej ujętych skumulowanych przychodów w momencie, kiedy ustanie niepewność co do wysokości wynagrodzenia zmiennego. Przychody są rozpoznawane po pomniejszeniu o podatek od towarów i usług (VAT), podatek akcyzowy, inne podatki od sprzedaży lub opłaty oraz rabaty i upusty.
W celu ustalenia ceny transakcyjnej jednostka uwzględnia warunki umowy oraz stosowane przez nią zwyczajowe praktyki handlowe. Cena transakcyjna to kwota wynagrodzenia, które – zgodnie z oczekiwaniem Grupy – będzie jej przysługiwać w zamian za przekazanie przyrzeczonych dóbr lub usług na rzecz klienta, z wyłączeniem kwot pobranych w imieniu osób trzecich.

Przychody z hurtowej sprzedaży energii elektrycznej

Umowy sprzedaży energii elektrycznej zawarte na rynku hurtowym są zgłaszane do Operatora Systemu Przesyłowego (OSP) w postaci deklarowanej w każdej godzinie ilości energii elektrycznej, którą Grupa, jako dostawca, zobowiązana jest dostarczyć lub spowodować jej dostarczenie, a odbiorca odebrać. Cena rozliczeniowa, jak i wolumeny energii elektrycznej w poszczególnych godzinach wynikają z wcześniej podpisanych Umów OTC (over the counter), bądź w przypadku sprzedaży na TGE z elektronicznie zarejestrowanych transakcji. Przychód ze sprzedaży energii elektrycznej na giełdzie jest rozpoznawany w dniu dostawy.

Rzeczywiste dostawy energii elektrycznej odbywają się poprzez Rynek Bilansujący gdzie OSP zabezpiecza wiarygodność danych w zakresie dostarczanej ilości energii, a odchylenia ilościowe od zgłoszonych wcześniej grafików pracy (tzw. USE: Umów Sprzedaży Energii) są rozliczane po cenach wynikających z mechanizmu funkcjonowania Rynku Bilansującego. Rozliczenia Rynku Bilansującego wykonywane są z OSP w cyklach dekadowych natomiast rozliczenia sprzedaży hurtowej na TGE prowadzone są z IRGiT będącej gwarantem rozliczeń transakcji zawartych na TGE, wykonywane są dobowo zgodnie z regulaminem rozliczeń IRGiT. W przypadku Umów OTC rozliczenia realizowane są zgodnie z zapisami tych Umów tj. w cyklach dekadowych lub miesięcznych.

Przychody ze sprzedaży ciepła

Przychody są wyceniane według aktualnie obowiązujących cen ciepła i stawek opłat taryfowych, podlegających zatwierdzaniu przez Prezesa URE. Ceny ciepła dotyczą zamówionej mocy cieplnej, sprzedanej energii cieplnej i nośnika ciepła w zakresie wytwarzania ciepła natomiast stawki opłaty zmiennej i stałej dotyczą dystrybucji i przesyłania ciepła. Przychody zafakturowane z tytułu sprzedaży ciepła stanowią iloczyn opisanych wyżej stawek taryfowych i wolumenów sprzedaży.

Sprzedaż ciepła w ujęciu ilościowym pochodzi z przeprowadzonych odczytów układów pomiarowo-rozliczeniowych. Odczyty są dokonywane we wskazanych dniach roboczych każdego miesiąca kalendarzowego, w tym również w dacie zbliżonej do końca miesiąca. W związku z tym, na potrzeby sprawozdawczości finansowej dokonywane są doszacowania wolumenu sprzedaży dla okresu między ostatnią datą odczytu w miesiącu a końcem tego miesiąca.

Przychód ze sprzedaży ciepła jest rozpoznawany w momencie dostarczenia ciepła zgodnie z uzyskanymi odczytami wraz z doszacowaniem.

Przychody ze sprzedaży usług dystrybucji energii elektrycznej

Wielkość przychodów ze sprzedaży usług dystrybucji energii elektrycznej wynika ze sprzedaży udokumentowanej fakturami, skorygowanej o dokonane doszacowanie niezafakturowanej w danym okresie sprzedaży usług dystrybucji energii elektrycznej. Doszacowanie sprzedaży jest dokonywane nie rzadziej niż na koniec każdego kwartału.

Przychód z tytułu usługi dystrybucyjnej rozpoznawany jest w momencie wykonania usługi, na podstawie wskazań układów pomiarowo-rozliczeniowych, z uwzględnieniem doszacowania zużycia.

Do przychodów ze sprzedaży nie jest zaliczana wartość opłat pobranych w imieniu stron trzecich, dla których Grupa pełni rolę płatnika, tj. opłaty przejściowej, opłaty , opłaty kogeneracyjnej oraz opłaty mocowej.

Przychody ze sprzedaży energii elektrycznej oraz paliwa gazowego

Grupa uzyskuje przychody ze sprzedaży energii elektrycznej oraz gazu ziemnego do odbiorców finalnych. Przychody ze sprzedaży energii elektrycznej są rozpoznawane na podstawie miesiąca sprzedaży wskazanego na fakturach.

Ze względu na ciągły charakter dostaw energii, na potrzeby prawidłowego ujęcia w księgach rachunkowych Grupa koryguje przychody ze sprzedaży (sprzedaż zafakturowana) o wielkość dostarczonej a niezafakturowanej w danym okresie energii. Doszacowanie sprzedaży energii elektrycznej jest dokonywane na koniec każdego miesiąca.

Kalkulacja wartości doszacowania sprzedaży dokonywana jest odrębnie dla każdego punktu poboru energii oraz odrębnie dla poszczególnych składników ceny i rodzajów opłat taryfowych. Doszacowanie wolumenu energii elektrycznej jest obliczane na podstawie przeciętnego dziennego zużycia energii dla danego punktu poboru, wyznaczonego w oparciu o:

dane ze sprzedaży energii zafakturowanej w ostatnim okresie rozliczeniowym,
prognozowane dzienne zużycie energii elektrycznej oraz gazu ziemnego

Doszacowanie wolumenu energii elektrycznej dla nowo pozyskanego punktu poboru energii (nieposiadającego historii zużycia energii elektrycznej w systemie bilingowym) wyznaczane jest na podstawie deklarowanego przez klienta wolumenu.

W przypadku punktów poboru energii elektrycznej rozliczanych z wykorzystaniem faktur prognozowych, doszacowanie urealnia sprzedaż poprzez przeliczenie wartości opłat dla prognozowanej ilości energii wg aktualnych stawek, obowiązujących w okresie prognozowanym.

Należności z tytułu doszacowanej sprzedaży na dzień 31 grudnia 2023 roku są przedstawione w nocie 24.1.1 niniejszego sprawozdania finansowego.

Przychody z Rynku Mocy

Na mocy Ustawy o rynku mocy Dostawcy mocy mogą w aukcjach mocy zaoferować OSP obowiązek mocowy na określony okres dostaw. Obowiązkiem mocowym nazywa się zobowiązanie Dostawcy mocy do pozostawania w okresie dostaw w gotowości do dostarczania określonej mocy elektrycznej do systemu przez jednostkę rynku mocy oraz do dostawy określonej mocy elektrycznej do systemu w okresach zagrożenia.

Przychody z leasingu operacyjnego

Przychody z tytułu leasingu operacyjnego są ujmowane w wyniku bieżącego okresu przy zastosowaniu metody liniowej przez okres leasingu, chyba że zastosowanie innej systematycznej metody lepiej odzwierciedla sposób rozłożenia w czasie zmniejszania się korzyści czerpanych z oddanego w leasing składnika aktywów.

Niezdyskontowane opłaty leasingowe, które będą otrzymane w skali roku w następnych okresach zaprezentowano w poniżej tabeli.

Terminy zapadalności	Rok zakończony 31 grudnia 2023	Rok zakończony 31 grudnia 2022
do 1 roku	69	59
od 1 do 2 lat	63	52
od 2 do 3 lat	58	51
od 3 do 4 lat	54	48
od 4 do 5 lat	53	45
powyżej 5 lat	860	697

Przychody ze sprzedaży za rok 2023 w podziale na kategorie

Poniższa tabela przedstawia uzgodnienie między ujawnieniem przychodów w podziale na kategorie a informacjami o przychodach, które jednostka ujawnia dla każdego segmentu sprawozdawczego.

	Energetyka Konwencjonalna	Ciepłownictwo	Energetyka Odnawialna	Dystrybucja	Energetyka Kolejowa	Obrót	Gospodarka Obiegu Zamkniętego	Działalność pozostała	Korekty	Razem
Przychody z umów z klientami	47.956	12.004	2.827	9.327	4.587	66.155	376	350	(56.779)	86.803
Przychody z tytułu rozpoznanych rekompensat na podstawie Ustaw o cenach prądu i paliw gazowych	1	120	–	1.199	141	6.197	–	–	–	7.658
Przychody z tytułu rozpoznanych rekompensat zgodnie z Ustawą o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych	–	–	–	–		958	–	–	–	958
Przychody z tytułu wsparcia dla wysokosprawnej kogeneracji	–	584	–	–	–	–	–	–	–	584
Przychody z tytułu aukcyjnego wsparcia OZE	–	–	(27)	–	–	–	–	–	–	(27)
Przychody z tytułu rekompensat KDT	–	(109)	–	–		–	–	–	–	(109)
Przychody z leasingu operacyjnego	12	27	6	64	–	6	–	2	(20)	97
PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY, RAZEM	47.969	12.626	2.806	10.590	4.728	73.316	376	352	(56.799)	95.964

W łącznej kwocie przychodów ze sprzedaży Grupa ujęła 489 mln PLN z tytułu transakcji sprzedaży, dla których wartość nie została ostatecznie ustalona na koniec okresu sprawozdawczego. Grupa PGE dokonuje szacunków przychodów, z czego najistotniejszy dotyczy:

doszacowania przychodów ze sprzedaży energii elektrycznej, paliwa gazowego, usług dystrybucyjnych w segmentach Obrót, Dystrybucja i Energetyka Kolejowa,
obniżenia przychodów wynikające z Rozporządzenia MKiŚ o obniżeniu rachunków za energię elektryczną średnio o 125 PLN,
szacunku przychodów z tytułu wsparcia wysokosprawnej kogeneracji w segmencie Ciepłownictwo.

Opłaty leasingowe ujęte jako przychód w 2023 roku wyniosły 97 mln PLN (86 mln PLN w 2022 roku). Grupa nie osiągnęła przychodów z tytułu leasingu operacyjnego odnoszących się do zmiennych opłat leasingowych, które nie są zależne od indeksu lub stopy.

Poniższa tabela przedstawia przychody z umów z klientami w podziale na kategorie, które odzwierciedlają sposób, w jaki czynniki ekonomiczne wpływają na charakter, kwotę, termin płatności oraz niepewność przychodów i przepływów pieniężnych.

Rodzaj dobra lub usługi	Energetyka Konwencjonalna	Ciepłownictwo	Energetyka Odnawialna	Dystrybucja	Energetyka Kolejowa	Obrót	Gospodarka Obiegu Zamkniętego	Działalność pozostała	Korekty	Razem
Przychody ze sprzedaży towarów i produktów bez wyłączenia podatków i opłat	47.905	11.948	2.784	10.759	4.297	64.348	164	–	(54.297)	87.908
Podatki i opłaty pobrane w imieniu stron trzecich	(10)	(4)	–	(1.497)	(156)	(138)	–	–	–	(1.805)
Przychody ze sprzedaży towarów i produktów, w tym:	47.895	11.944	2.784	9.262	4.141	64.210	164	–	(54.297)	86.103
Sprzedaż energii elektrycznej	43.629	7.048	2.291	11	1.837	27.942	–	–	(20.873)	61.885
Rynek mocy	2.203	218	259	–	–	30	–	–	–	2.710
Sprzedaż usług dystrybucyjnych	17	23	–	8.817	1.542	74	–	–	(352)	10.121
Sprzedaż ciepła	135	4.513	–	–	–	14	–	–	(18)	4.644
Sprzedaż praw majątkowych pochodzenia energii	–	72	214	–	–	–	–	–	(27)	259
Regulacyjne usługi systemowe	1.698	3	14	–	–	–	–	–	–	1.715
Sprzedaż gazu ziemnego	–	–	–	–	–	927	–	–	(698)	229
Sprzedaż innych paliw	–	–	–	–	168	6.147	–	–	(3.146)	3.169
Sprzedaż uprawnień CO₂	68	54	–	–	–	29.071	–	–	(29.043)	150
Pozostała sprzedaż towarów i materiałów	145	13	6	434	594	5	164	–	(140)	1.221
Przychody ze sprzedaży usług	61	60	43	65	446	1.945	212	350	(2.482)	700
PRZYCHODY Z UMÓW Z KLIENTAMI, RAZEM	47.956	12.004	2.827	9.327	4.587	66.155	376	350	(56.779)	86.803

Termin przekazania dóbr lub usług	Energetyka Konwencjonalna	Ciepłownictwo	Energetyka Odnawialna	Dystrybucja	Energetyka Kolejowa	Obrót	Gospodarka Obiegu Zamkniętego	Działalność pozostała	Korekty	Razem
Przychody ze sprzedaży towarów oraz usług przekazywanych klientowi w miarę upływu czasu	47.682	11.805	2.564	8.828	3.379	28.987	–	–	(21.941)	81.304
Przychody ze sprzedaży towarów oraz usług przekazywanych klientowi w określonym momencie	274	199	263	499	1.208	37.168	376	350	(34.838)	5.499
PRZYCHODY Z UMÓW Z KLIENTAMI, RAZEM	47.956	12.004	2.827	9.327	4.587	66.155	376	350	(56.779)	86.803

Przychody ze sprzedaży za rok 2022 w podziale na kategorie