9. Rzeczowe aktywa trwałe
| ISTOTNE ZASADY RACHUNKOWOŚCI |
|---|
|
Rzeczowe aktywa trwałe Przez rzeczowe aktywa trwałe rozumie się aktywa:
Rzeczowe aktywa trwałe wyceniane są według wartości netto tzn. wartości początkowej (lub po koszcie zakładanym dla środków trwałych używanych przed dniem przejścia na MSSF) pomniejszonej o umorzenie oraz odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości. Wartość początkowa rzeczowych aktywów trwałych obejmuje ich cenę zakupu powiększoną o wszystkie koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika majątku do stanu zdatnego do używania. W skład kosztu wchodzi również przewidywany koszt demontażu rzeczowych aktywów trwałych, usunięcia i przywrócenia do stanu pierwotnego miejsca, w którym dany składnik aktywów się znajduje, którego obowiązek poniesienia powstaje w chwili instalacji składnika aktywów lub jego używania dla celów innych niż produkcja zapasów. Na dzień nabycia lub wytworzenia składnika rzeczowych aktywów trwałych Grupa identyfikuje i wyodrębnia wszystkie części składowe wchodzące w skład danego składnika aktywów, istotne w porównaniu z ceną nabycia, kosztem wytworzenia lub kosztem zakładanym całej pozycji, i amortyzuje osobno każdą taką cześć. Grupa ujmuje również jako element składnika rzeczowych aktywów trwałych koszty remontów kapitalnych i okresowych przeglądów, które spełniają definicje komponentu. Podstawę naliczania odpisów amortyzacyjnych stanowi cena nabycia/koszt wytworzenia składnika rzeczowych aktywów trwałych pomniejszona o jego wartość rezydualną. Rozpoczęcie amortyzacji następuje, gdy składnik jest dostępny do użytkowania. Amortyzacja rzeczowych aktywów trwałych następuje na podstawie planu amortyzacji określającego przewidywany okres użytkowania składnika rzeczowych aktywów trwałych. Zastosowana metoda amortyzacji odzwierciedla tryb konsumowania przez Grupę korzyści ekonomicznych ze składnika aktywów. Remonty kapitalne i przeglądy okresowe stanowiące komponent składnika rzeczowych aktywów trwałych amortyzuje się przez okres od miesiąca następującego po zakończeniu remontu/przeglądu do miesiąca rozpoczęcia następnego remontu/przeglądu. Metoda amortyzacji, stawka amortyzacyjna oraz wartość rezydualna rzeczowych aktywów trwałych podlegają corocznej weryfikacji. Wszelkie zmiany wynikające z przeprowadzonej weryfikacji ujmuje się jako zmianę szacunków, a ewentualna korekta odpisów amortyzacyjnych dokonywana jest w roku, w którym dokonano weryfikacji oraz w okresach następnych. Inwestycje rozpoczęte dotyczą rzeczowych aktywów trwałych będących w toku budowy lub montażu i są wykazywane według cen nabycia lub kosztu wytworzenia, pomniejszonych o ewentualne odpisy z tytułu utraty wartości. Rzeczowe aktywa trwałe w budowie nie podlegają amortyzacji do czasu zakończenia budowy i przekazania składnika rzeczowych aktywów trwałych do używania. Koszty finansowania zewnętrznego Koszty finansowania zewnętrznego są to odsetki oraz inne koszty ponoszone przez Grupę w związku z pożyczeniem środków finansowych. Koszty finansowania zewnętrznego, które można bezpośrednio przyporządkować nabyciu, budowie lub wytworzeniu dostosowywanego składnika aktywów, aktywuje się jako część ceny nabycia lub kosztu wytworzenia tego składnika aktywów. Inne koszty finansowania zewnętrznego ujmowane są jako koszty okresu. W przypadku różnic kursowych powstających w związku z pożyczkami i kredytami w walucie obcej Grupa kapitalizuje je do wysokości, w jakim są uznawane za korektę kosztów odsetek. |
|
Utrata wartości niefinansowych aktywów trwałych Na
każdy dzień sprawozdawczy Grupa ocenia, czy istnieją jakiekolwiek
przesłanki wskazujące na to, że mogła nastąpić utrata wartości
któregoś ze składników niefinansowych aktywów trwałych. W razie
stwierdzenia, że przesłanki takie zachodzą, lub w razie konieczności
przeprowadzenia corocznego testu sprawdzającego, czy nastąpiła utrata
wartości Grupa dokonuje oszacowania wartości odzyskiwalnej danego
składnika aktywów lub ośrodka wypracowującego środki pieniężne, do
którego dany składnik aktywów należy. Wartość odzyskiwalna składnika
aktywów lub ośrodka wypracowującego środki pieniężne odpowiada
wartości godziwej pomniejszonej o koszty sprzedaży tego składnika
aktywów lub odpowiednio ośrodka wypracowującego środki pieniężne, lub
jego wartości użytkowej, zależnie od tego, która z nich jest wyższa.
Wartość odzyskiwalną ustala się dla poszczególnych aktywów, chyba że
dany składnik aktywów nie generuje samodzielnie wpływów pieniężnych,
które w większości są niezależne od tych, które są generowane przez
inne aktywa lub grupy aktywów. Jeśli wartość księgowa składnika
aktywów jest wyższa niż jego wartość odzyskiwalna, ma miejsce utrata
wartości i dokonuje się wówczas odpisu do ustalonej wartości
odzyskiwalnej. Przy szacowaniu wartości użytkowej prognozowane
przepływy pieniężne są dyskontowane do ich wartości bieżącej przy
zastosowaniu stopy dyskontowej przed uwzględnieniem skutków
opodatkowania, która odzwierciedla bieżące rynkowe oszacowanie
wartości pieniądza w czasie oraz ryzyko typowe dla danego składnika
aktywów. Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości składników
majątkowych używanych w działalności kontynuowanej ujmuje się w tych
kategoriach kosztów, które odpowiadają funkcji składnika aktywów,
w przypadku którego stwierdzono utratę wartości. Koszty usuwania nadkładu W przypadku spełnienia warunków zapisanych w interpretacji KIMSF 20 kopalnie ujmują również jako składnik rzeczowych aktywów trwałych tzw. aktywo z tytułu usuwania nadkładu, czyli ponoszone na etapie produkcji koszty usuwania nadkładu. Wartość składnika aktywa z tytułu zdejmowania nadkładu na etapie produkcji ustalana jest na podstawie modelu uwzględniającego m.in. szacowaną wartość ogólnego wskaźnika N-W (stosunek ilości nadkładu do węgla) oraz rzeczywistego rocznego wskaźnika N-W. Wskaźnik ten obliczany jest jako stosunek pozostałej do usunięcia ilości nadkładu do pozostałych do wydobycia zasobów węgla począwszy od daty zastosowania interpretacji KIMSF 20 do końca eksploatacji węgla z danego komponentu złoża. Wskaźnik ten ustalany jest na podstawie najlepszej wiedzy służb technicznych kopalni na koniec każdego roku obrotowego i może ulegać zmianom w przypadku pozyskiwania w miarę postępu prac eksploatacyjnych nowych informacji w zakresie wielkości eksploatowanego złoża oraz sposobu jego zalegania. Składnik aktywów z tytułu usuwania nadkładu jest systematycznie amortyzowany z zastosowaniem metody naturalnej opartej na ilości wydobytego węgla z danego komponentu złoża. Wycena składnika aktywów z tytułu usuwania nadkładu na etapie produkcji Wartość składnika aktywów z tytułu zdejmowania nadkładu na etapie produkcji ustalana jest na podstawie modelu uwzględniającego m.in. szacowaną wartość ogólnego wskaźnika N:W. Koszty rekultywacji wyrobisk końcowych kopalni odkrywkowych Kopalnie odkrywkowe działające w Grupie Kapitałowej PGE ujmują w wartości środków trwałych szacowane koszty rekultywacji wyrobisk końcowych przypadające na wydobyty nadkład, w proporcji odpowiadającej stosunkowi objętości odkrywki przypadającej na nadkład na dzień sprawozdawczy do planowanej objętości odkrywki przypadającej na nadkład na zakończenie okresu eksploatacji. Składnik aktywów z tytułu kosztów rekultywacji jest systematycznie amortyzowany z zastosowaniem metody naturalnej opartej na ilości wydobytego węgla z danej odkrywki. Rzeczowe aktywa trwałe objęte leasingiem operacyjnym Grupa klasyfikuje każdy ze swoich leasingów jako leasing finansowy lub leasing operacyjny. Leasing jest klasyfikowany jako leasing finansowy, jeżeli następuje przeniesienie zasadniczo całego ryzyka i pożytków wynikających z posiadania bazowego składnika aktywów na leasingobiorcę. Wszystkie pozostałe rodzaje leasingu są traktowane jako leasing operacyjny. Aktywa oddane w leasing operacyjny prezentuje się w sprawozdaniu z sytuacji finansowej zgodnie z charakterem tych aktywów. Jednostka, jako leasingodawca dzieli każdą klasę rzeczowych aktywów trwałych na aktywa objęte leasingiem operacyjnym i na aktywa nieobjęte leasingiem operacyjnym. |
Przyjęte okresy użytkowania dla poszczególnych grup rzeczowych aktywów trwałych
| Grupa rodzajowa | Średni pozostały okres amortyzacji w latach | Najczęściej stosowane okresy amortyzacji w latach |
|---|---|---|
| Budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej | 17 | 20 – 60 |
| Maszyny i urządzenia techniczne | 11 | 2 – 40 |
| Środki transportu | 6 | 4 – 15 |
| Inne rzeczowe aktywa trwałe | 2 | 3 – 10 |
| Stan na dzień 31 grudnia 2023 | Stan na dzień 31 grudnia 2022 | |
| Grunty | 236 | 200 |
| Budynki i budowle | 29.320 | 26.506 |
| Urządzenia techniczne | 27.161 | 29.138 |
| Środki transportu | 583 | 333 |
| Inne rzeczowe aktywa trwałe | 393 | 1.541 |
| RAT w budowie | 10.815 | 6.670 |
|
WARTOŚĆ NETTO RZECZOWYCH AKTYWÓW TRWAŁYCH |
68.508 | 64.388 |
Zmiany stanu rzeczowych aktywów trwałych według grup rodzajowych
| Grunty | Budynki i budowle | Urządzenia techniczne | Środki transportu | Inne RAT | RAT w budowie | Razem | |||||
| WARTOŚĆ KSIĘGOWA BRUTTO | |||||||||||
| NA DZIEŃ 1 STYCZNIA 2023 | 235 | 49.624 | 66.303 | 964 | 8.533 | 6.851 | 132.510 | ||||
| Nakłady inwestycyjne | – | – | 1 | – | 6 | 9.913 | 9.920 | ||||
| Rozliczenie RAT w budowie | 11 | 3.610 | 3.184 | 128 | 68 | (7.001) | – | ||||
| Likwidacja, sprzedaż | (2) | (168) | (440) | (14) | (9) | (5) | (638) | ||||
| Zmiana składu GK | 33 | 2.515 | 1.935 | 224 | 8 | 1.323 | 6.038 | ||||
| Efekt zmiany założeń do rezerwy rekultywacyjnej | – | 52 | 26 | – | 1.282 | – | 1.360 | ||||
| Darowizny i nieodpłatne przekazania | – | 97 | 5 | (1) | – | – | 101 | ||||
| Pozostałe | (3) | 24 | (98) | (2) | 5 | (44) | (118) | ||||
| NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2023 | 274 | 55.754 | 70.916 | 1.299 | 9.893 | 11.037 | 149.173 | ||||
| UMORZENIE ORAZ ODPISY AKTUALIZUJĄCE | |||||||||||
| NA DZIEŃ 1 STYCZNIA 2023 | 35 | 23.118 | 37.165 | 631 | 6.992 | 181 | 68.122 | ||||
| Amortyzacja i wartość netto likwidacji ujętych w kosztach rodzajowych | 3 | 1.726 | 2.474 | 98 | 253 | 6 | 4.560 | ||||
| Odpisy aktualizujące | – | 1.775 | 4.600 | 1 | 2.258 | 42 | 8.676 | ||||
| Likwidacja, sprzedaż | – | (163) | (429) | (13) | (8) | – | (613) | ||||
| Pozostałe | – | (22) | (55) | (1) | 5 | (7) | (80) | ||||
| NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2023 | 38 | 26.434 | 43.755 | 716 | 9.500 | 222 | 80.665 | ||||
| WARTOŚĆ NETTO NA 31 GRUDNIA 2023 | 236 | 29.320 | 27.161 | 583 | 393 | 10.815 | 68.508 | ||||
| Grunty | Budynki i budowle | Urządzenia techniczne | Środki transportu | Inne RAT | RAT w budowie | Razem | |||||
| WARTOŚĆ KSIĘGOWA BRUTTO | |||||||||||
| NA DZIEŃ 1 STYCZNIA 2022 | 234 | 48.018 | 64.066 | 940 | 9.104 | 3.478 | 125.840 | ||||
| Nakłady inwestycyjne | – | – | 1 | 1 | – | 6.911 | 6.913 | ||||
| Rozliczenie RAT w budowie | 8 | 1.576 | 1.916 | 48 | 25 | (3.573) | – | ||||
| Likwidacja, sprzedaż | (3) | (306) | (381) | (20) | (9) | – | (719) | ||||
| Zmiana składu GK | (4) | 195 | 693 | (5) | (8) | 38 | 909 | ||||
| Efekt zmiany założeń do rezerwy rekultywacyjnej | 1 | 18 | 16 | – | (579) | – | (544) | ||||
| Darowizny i nieodpłatne przekazania | – | 126 | 6 | – | – | – | 132 | ||||
| Pozostałe | (1) | (3) | (14) | – | – | (3) | (21) | ||||
| NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2022 | 235 | 49.624 | 66.303 | 964 | 8.533 | 6.851 | 132.510 | ||||
| UMORZENIE ORAZ ODPISY AKTUALIZUJĄCE | |||||||||||
| NA DZIEŃ 1 STYCZNIA 2022 | 35 | 21.958 | 35.164 | 589 | 6.790 | 179 | 64.715 | ||||
| Amortyzacja i wartość netto likwidacji ujętych w kosztach rodzajowych | 2 | 1.567 | 2.294 | 63 | 221 | 3 | 4.150 | ||||
| Odpisy aktualizujące | – | (12) | 99 | – | 1 | 5 | 93 | ||||
| Likwidacja, sprzedaż | – | (301) | (372) | (16) | (8) | – | (697) | ||||
| Zmiana składu GK | (2) | (87) | (16) | (2) | (10) | – | (117) | ||||
| Pozostałe | – | (7) | (4) | (3) | (2) | (6) | (22) | ||||
| NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2022 | 35 | 23.118 | 37.165 | 631 | 6.992 | 181 | 68.122 | ||||
| WARTOŚĆ NETTO NA 31 GRUDNIA 2022 | 200 | 26.506 | 29.138 | 333 | 1.541 | 6.670 | 64.388 | ||||
Istotne zwiększenia rzeczowych aktywów trwałych
Największe nakłady inwestycyjne poniesione zostały przez segment 4.224 mln PLN, segment Ciepłownictwo 1.523 mln PLN, segment Energetyka Konwencjonalna 1.478 mln PLN oraz segment Energetyka Kolejowa 1.053 mln PLN.
Główne pozycje nakładów w segmencie Dystrybucji stanowiły: przyłączenie nowych odbiorców do sieci dystrybucyjnej (1.593 mln PLN) oraz program kablowania (881 mln PLN). W segmencie Energetyka Konwencjonalna główne nakłady zostały poniesione w Elektrowni Bełchatów na remont kapitalny bloku 7 (43 mln PLN) oraz bloku 14 (365 mln PLN), w Elektrowni Turów na dostosowanie elektrowni do konkluzji (49 mln PLN) w Elektrowni Opole na remont średni bloku nr 4 oraz remont kapitalny turbogeneratora (41 mln PLN). W segmencie Ciepłownictwo największe nakłady zostały poniesione na budowę nowej elektrociepłowni EC Czechnica (538 mln PLN), budowę źródła kogeneracyjnego w EC Bydgoszcz (69 mln PLN) oraz zabudowę II linii technologicznej Instalacji Termicznego Przekształcania z Odzyskiem Energii w EC Rzeszów (161 mln PLN). W segmencie Energetyka Kolejowa największe nakłady zostały poniesione na Modernizację Układów Zasilania (998 mln PLN). W segmencie Pozostałe nakłady zostały poniesione głównie na budowę dwóch bloków gazowo-parowych w PGE Gryfino 2050 (364 mln PLN) oraz na budowę bloku gazowo-parowego w Rybnik 2050 (97 mln PLN).
W okresie porównawczym największe nakłady inwestycyjne poniesione zostały przez segment 2.576 mln PLN, segment Działalność Pozostała 2.202 mln PLN oraz segment Ciepłownictwo 1.140 mln PLN. Główne pozycje nakładów stanowiły: przyłączenie nowych odbiorców do sieci dystrybucyjnej (1.097 mln PLN) oraz Program Kablowania (503 mln PLN). Nakłady w segmencie Działalność Pozostała poniesione zostały przede wszystkim na budowę bloków gazowo – parowych w PGE Gryfino 2050 (2.110 mln PLN). W segmencie Ciepłownictwo największe nakłady zostały poniesione na budowę nowej elektrociepłowni EC Czechnica (393 mln PLN).
Jak zostało opisane w nocie 1.4 niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego:
- 3 kwietnia 2023 roku Grupa zakupiła udziały w PKPE Holding. Transakcja zwiększyła wartość netto rzeczowych aktywów trwałych o 5.699 mln PLN.
- 20 września 2023 roku PGE Energia Odnawialna S.A. kupiła udziały w spółce LongWing Polska sp. z o .o. Transakcja zwiększyła wartość netto rzeczowych aktywów trwałych o 331 mln PLN.
W porównawczym okresie Grupa zakupiła udziały w spółkach posiadających farmy wiatrowe. W wyniku tej transakcji wartość netto rzeczowych aktywów trwałych wzrosła o 1.116 mln PLN.
Istotne zmniejszenia rzeczowych aktywów trwałych
Jak przedstawiono w nocie 3.1 niniejszego sprawozdania finansowego w roku 2023 roku w wyniku przeprowadzonych testów na utratę wartości w pozycji odpisy aktualizujące Grupa ujęła utworzenie odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości rzeczowych aktywów trwałych.
Koszty finansowania zewnętrznego
W ciągu roku zakończonego dnia 31 grudnia 2023 roku Grupa Kapitałowa PGE ujęła w rzeczowych aktywach trwałych koszty finansowania zewnętrznego w wysokości około 222 mln PLN (71 mln PLN w okresie porównawczym). Średnia stopa kapitalizacji kosztów finansowania zewnętrznego w roku zakończonym dnia 31 grudnia 2023 roku wyniosła 31% (18% w okresie porównawczym).
Aktywowane koszty udostępnienia złoża
W bieżącym okresie, zgodnie z wymogami KIMSF 20, aktywowano poniesione wydatki na usuwanie nadkładu na etapie produkcji w kwocie 39 mln PLN. Jednocześnie w bieżącym okresie sprawozdawczym, w koszty została odniesiona amortyzacja aktywowanych wydatków w wysokości 155 mln PLN oraz odpis w wysokości 1.045 mln PLN. Aktywowane koszty udostępnienia złoża są prezentowane w pozycji „inne rzeczowe aktywa trwałe”.
Aktywowanie zmian wyceny rezerwy rekultywacyjnej
Grupa Kapitałowa PGE ujmuje w wartości rzeczowych aktywów zmiany wartości rezerwy rekultywacyjnej przypisanej do nadkładu, rezerwy na rekultywację terenów po farmach wiatrowych i rezerwy na likwidację rzeczowych aktywów trwałych. Według stanu na dzień 31 grudnia 2023 roku wartość netto aktywowanej części rezerw rekultywacyjnych (po uwzględnieniu odpisu aktualizującego i amortyzacji) wyniosła 341 mln PLN (w tym rezerwa na rekultywację wyrobisk końcowych 131 mln PLN). W okresie porównawczym wartość netto aktywowanej części rezerw rekultywacyjnych wyniosła 239 mln PLN (w tym rezerwa na rekultywację wyrobisk końcowych 113 mln PLN).
Okresy amortyzacji rzeczowych aktywów trwałych
Wysokość stawek odpisów amortyzacyjnych jest ustalana na podstawie przewidywanego okresu ekonomicznego użytkowania danego składnika rzeczowych aktywów trwałych oraz szacunków dotyczących wartości rezydualnej. Kapitalizowane remonty generalne są amortyzowane w okresie pozostałym do przewidywanego rozpoczęcia kolejnego remontu generalnego.
Okresy ekonomicznego użytkowania są weryfikowane przynajmniej raz w ciągu roku obrotowego.
Przeprowadzona w 2023 roku weryfikacja okresów ekonomicznej użyteczności rzeczowych aktywów trwałych wpłynęła na zmniejszenie kosztów amortyzacji 2023 roku w łącznej kwocie około 56 mln PLN.
Rzeczowe aktywa trwałe objęte leasingiem operacyjnym
Poniższa tabela prezentuje zmiany stanu rzeczowych aktywów trwałych objętych leasingiem operacyjnym w podziale na klasy bazowego składnika aktywów.
| Grunty | Budynki i budowle |
Urządzenia techniczne |
Inne RAT | Razem | |
| WARTOŚĆ KSIĘGOWA BRUTTO | |||||
| NA DZIEŃ 1 STYCZNIA 2023 | 25 | 72 | 8 | 1 | 106 |
| Sprzedaż | |||||
| Likwidacja | (2) | (2) | |||
| Pozostałe | (2) | (5) | 1 | (6) | |
| NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2023 | 23 | 65 | 8 | 2 | 98 |
| UMORZENIE ORAZ ODPISY AKTUALIZUJĄCE | |||||
| NA DZIEŃ 1 STYCZNIA 2023 | 2 | 39 | 7 | 1 | 49 |
| Amortyzacja i wartość netto likwidacji ujętych w kosztach rodzajowych | 2 | 2 | |||
| Sprzedaż | |||||
| Likwidacja | (2) | (2) | |||
| Pozostałe | |||||
| NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2023 | 2 | 39 | 7 | 1 | 49 |
| WARTOŚĆ NETTO NA 31 GRUDNIA 2023 | 21 | 26 | 1 | 1 | 49 |
| Grunty | Budynki i budowle |
Urządzenia techniczne |
Inne RAT | Razem | |
| WARTOŚĆ KSIĘGOWA BRUTTO | |||||
| NA DZIEŃ 1 STYCZNIA 2022 | 26 | 70 | 8 | 1 | 105 |
| Sprzedaż | – | (2) | – | – | (2) |
| Pozostałe | (1) | 4 | – | – | 3 |
| NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2022 | 25 | 72 | 8 | 1 | 106 |
| UMORZENIE ORAZ ODPISY AKTUALIZUJĄCE | |||||
| NA DZIEŃ 1 STYCZNIA 2022 | 3 | 39 | 7 | – | 49 |
| Amortyzacja i wartość netto likwidacji ujętych w kosztach rodzajowych | – | 2 | – | – | 2 |
| Sprzedaż | – | (2) | – | – | (2) |
| Pozostałe | (1) | – | – | 1 | – |
| NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2022 | 2 | 39 | 7 | 1 | 49 |
| WARTOŚĆ NETTO NA 31 GRUDNIA 2022 | 23 | 33 | 1 | – | 57 |