Perspektywy i otoczenie
Grupa PGE funkcjonuje w złożonym otoczeniu, w decydującym stopniu wpływającym na działalność. Z tego względu monitorowanie zmian w otoczeniu jest dla nas priorytetowe. Ma to przełożenie na perspektywy działalności, które oceniane są w trzech horyzontach czasowych.
Perspektywy
Otoczenie
Oczekiwania społeczne
W ciągu ostatnich lat nastąpiły głębokie zmiany w sektorze energetycznym. Oczekiwania społeczne definiują wizję dla energetyki i nakierowane są obecnie na energię produkowaną w sposób przyjazny dla środowiska oraz rozwiązania dopasowane do potrzeb klientów i dające poczucie niezależności. Główne trendy definiujące przyszłość sektora to Dekarbonizacja, Decentralizacja, Konkurencja. Pojawiły się zmiany regulacyjne zacieśniające politykę środowiskową Unii Europejskiej, zakładające osiągnięcie neutralności klimatycznej w 2050 r. a w lutym 2024 r. Komisja Europejska wydała zalecenie dotyczące celu pośredniego na rok 2040 – redukcja emisji gazów cieplarnianych netto do 2040 r. o 90 proc. w porównaniu z poziomami z 1990 r. Jest to zgodne z aktualnymi opiniami naukowymi i zobowiązaniami UE wynikającymi z porozumienia paryskiego.
Wraz ze zmianami społecznymi i regulacyjnymi zmieniła się również polityka banków i inwestorów w zakresie finansowania projektów w energetyce. Obecnie fundusze są ukierunkowane na inwestycje w zeroemisyjne źródła wytwórcze oraz infrastrukturę sieciową.
Główne trendy definiujące przyszłość sektora
Transformacja energetyczna jako elementem modelu gospodarczego
Powiązanie polityki fiskalnej i inwestycyjnej z celami środowiskowymi
– Ukierunkowanie funduszy na inwestycje w zeroemisyjne źródła wytwórcze i infrastrukturę sieciową
– Ograniczanie dostępności finansowania dla energetyki opartej na paliwach kopalnych
– Dążenie firm i miast do zrównoważonego rozwoju
Rozwój gospodarczy
impuls inwestycyjny dzięki modernizacji infrastruktury energetycznej
Sprawiedliwa transformacja
tworzenie szansy dla regionów poprzemysłowych na wypracowanie nowych specjalizacji
Niezależność
wykorzystanie odnawialnych zasobów energetycznych oraz magazynów energii
Wyzwania dla firm energetycznych
dostosowanie organizacji do konkurowania w nowym otoczeniu
Zmiany w otoczeniu to nie tylko zagrożenie i wyzwanie dla sektora, ale także szansa na impuls inwestycyjny dla gospodarki dzięki budowie nowych źródeł wytwórczych oraz modernizacji infrastruktury energetycznej. Transformacja sektora energetycznego powinna przełożyć się na rozwój gospodarczy, zrównoważony wzrost dla firm i miast, a także na sprawiedliwą transformację regionów związanych do tej pory z wydobyciem węgla. Transformacja energetyczna staje się elementem modelu gospodarczego. Częścią tej transformacji w Polsce jest projekt wydzielenia aktywów węglowych ze spółek z udziałem Skarbu Państwa, w tym tych należących do Grupy PGE. Po finalizacji tego projektu inwestycje Grupy PGE skupiać się będą na energetyce odnawialnej, transformacji ciepłownictwa i infrastrukturze sieciowej. Zgodnie z założeniami strategii Grupy PGE z roku 2020 łączne planowane nakłady inwestycyjne w latach 2021-2030 mają wynieść 75 mld PLN z czego ok. 50% przypadnie na rozwój odnawialnych źródeł energii (morskie i lądowe farmy wiatrowe, fotowoltaika, zeroemisyjne źródła kogeneracyjne).
PGE liderem zrównoważonej transformacji.
PGE chce odegrać rolę lidera transformacji i modernizacji sektora energetycznego w Polsce oraz wspierać budowanie otoczenia rynkowego sprzyjającego transformacji energetycznej. Grupa PGE jest gotowa do przeprowadzenia procesów transformacji sektora i przygotowania konwencjonalnej podstawy systemu elektroenergetycznego do funkcjonowania w nowej strukturze właścicielskiej. PGE już w swojej strategii z 2020 r. zadeklarowała zmniejszenie swojego oddziaływania na środowisko naturalne poprzez osiągnięcie neutralności klimatycznej w 2050 r. Trwałe obniżenie emisyjności planowane jest poprzez zmianę technologii wytwarzania, rozbudowę portfela , a także umożliwienie klientom udziału w transformacji energetycznej dzięki atrakcyjnym ofertom produktowym. Spółka będzie pionierem rozwoju i eksploatacji morskiej energetyki wiatrowej poprzez realizację projektu morskiej farmy wiatrowej Baltica o mocy 2,5 GW.
OTOCZENIE RYNKOWE
Ceny uprawnień do emisji CO2
Notowania uprawnień EUAs (European Union Allowances) są jednym z kluczowych czynników determinujących wyniki finansowe Grupy PGE. Instalacje emitujące w procesie produkcji energii elektrycznej lub ciepła ponoszą koszty związane z zakupem uprawnień EUA na pokrycie deficytu (czyli różnicy między emisją w jednostkach wytwórczych Grupy PGE a darmowymi przydziałami otrzymywanymi w ramach tzw. derogacji, zgodnie z realizacją Krajowego Planu Inwestycyjnego). Przy czym ostatnie bezpłatne przydziały uprawnień były przewidziane za realizację zadań inwestycyjnych planowanych na 2019 rok. Oznacza to, że bezpłatny przydział uprawnień dla wytwarzania energii elektrycznej wedle obecnie stosowanej metody zakończył się wraz z wpływem przydziałów za 2019 rok.
W IV kwartale 2023 roku średnia ważona notowań instrumentu wyniosła 76,07 EUR/t i była niższa (ok. -2%) od średniej ceny 77,38 EUR/t obserwowanej w analogicznym okresie poprzedniego roku. W całym 2023 roku średnia ważona notowań wyniosła 83,16 EUR/t i była o 3% r/r wyższa od średniej ceny 80,85 EUR/t w poprzednim roku.
Ceny uprawnień do emisji dwutlenku węgla CO2.
Źródło: Opracowanie własne w oparciu o notowania ICE
Przydział darmowych uprawnień do emisji CO2
Zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji Europejskiej (KE) nr 2019/1842 z 31 października 2019 roku, ustanawiającym zasady stosowania dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego (PE) i Rady w odniesieniu do dalszych ustaleń dotyczących dostosowań przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji CO2 ze względu na zmiany w poziomie działalności, właściwy organ może zawiesić wydawanie bezpłatnych uprawnień do emisji dla instalacji, dopóki nie zostanie stwierdzone, że nie ma wymogu dostosowania przydziału dla tej instalacji albo KE przyjmie decyzję, dotyczącą dostosowań przydziału dla tej instalacji.
W przepisach krajowych w Ustawie o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych wprowadzony został dodatkowy warunek dotyczący wydawania uprawnień do emisji dla instalacji. Zgodnie z ogólnymi zasadami uprawnienia są wydawane do 28 lutego każdego roku, jednakże w przypadku instalacji wydawanie uprawnień do emisji następuje po złożeniu raportu, dotyczącego poziomu działalności i opublikowaniu informacji w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie urzędu obsługującego MKiŚ. Zgodnie z Rozporządzeniem KE raporty dotyczące poziomu działalności przedkładane są do 31 marca każdego roku, stąd 12 kwietnia 2023 roku na rachunki prowadzących instalacje w Rejestrze Unii wydane zostały uprawnienia do emisji zgodnie z publikacją w Biuletynie Informacji Publicznej MKiŚ z 7 kwietnia 2023 roku.
Emisja (tony).
| 2023 | 2022 | Zmiana % | |
|---|---|---|---|
| Energia elektryczna i cieplna | 56 950 618 | 70 010 418 | -19% |
Przydział uprawnień do emisji (tony).
| 2023 | 2022 | Zmiana % | |
|---|---|---|---|
| Energia cieplna | 641 296 | 638 5461 | 0% |
Otoczenie konkurencyjne
Na sektor elektroenergetyczny w Polsce składają się cztery segmenty działalności
Wytwarzanie energii
Przesył, za który odpowiedzialny jest Operator Systemu Przesyłowego – PSE S.A.
Dystrybucja
Sprzedaż detaliczna
Osobno wyróżnić należy też sektor ciepłowniczy, w ramach którego Grupa PGE jest obecna w obszarze wytwarzania, dystrybucji i sprzedaży ciepła.
Do najważniejszych uczestników rynku energii elektrycznej w Polsce zaliczyć należy cztery ogólnopolskie, zintegrowane pionowo koncerny elektroenergetyczne. Zaliczają się do nich PGE Polska Grupa Energetyczna S.A., TAURON Polska Energia S.A., ENEA S.A. oraz ENERGA S.A., wchodząca w skład Grupy Orlen.
Grupa PGE jest niekwestionowanym liderem rynkowym w segmencie wytwarzania energii elektrycznej.
Grupa wytwarza więcej energii elektrycznej niż wszyscy inni znaczący uczestnicy skonsolidowanego rynku łącznie, dysponując jednocześnie największymi mocami osiągalnymi, zarówno konwencjonalnymi, jak i odnawialnymi.
Oprócz zintegrowanych koncernów elektroenergetycznych do liczących się rynkowo producentów zaliczają się Grupa Orlen (w skład, której wchodzą istotni wytwórcy energii tj. ENERGA S.A. i PGNiG Termika S.A.) oraz ZE PAK S.A.
W 2023 roku 46% energii elektrycznej w kraju wytworzone zostało z węgla kamiennego. Ze spalania węgla brunatnego, kluczowego paliwa w Grupie PGE, pochodziło 21% energii elektrycznej wyprodukowanej w Polsce. Oprócz Grupy PGE podmiotem, który bazuje na wytwarzaniu energii elektrycznej z tego surowca jest ZE PAK. Zwiększył się udział źródeł odnawialnych. Udział elektrowni wiatrowych i fotowoltaicznych w produkcji energii wyniósł odpowiednio ok. 13% i 8%.
Szacunkowy udział największych polskich producentów energii elektrycznej w mocy zainstalowanej oraz produkcji netto na koniec III kwartału 2023 roku.
Produkcja netto
Moc zainstalowana
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji publikowanych przez spółki oraz ARE.
Rynek produkcji energii ze źródeł odnawialnych jest rynkiem znacznie bardziej rozproszonym od rynku związanego z wytwarzaniem konwencjonalnym. W minionym roku w Polsce najbardziej dynamicznie rozwijała się fotowoltaika. Technologia ta posiadała na koniec listopada 2023 roku największą moc zainstalowaną wśród źródeł – ok. 16,5 GW, przy czym zdecydowaną większość instalacji (10,5 GW) należała do ok. 1,4 mln prosumentów. Rozwój fotowoltaiki jest jednym z elementów planu inwestycyjnego Grupy PGE, który zakłada wybudowanie do 2030 roku instalacji o łącznej mocy ok. 3 GW. Do tej pory PGE Energia Odnawialna S.A. zabezpieczyła na ten cel ok. 3,5 tys. ha gruntów, na których mogą powstać farmy o mocy blisko 2 GW. Na koniec 2023 roku moc działających farm fotowoltaicznych wynosiła 126 i Grupa PGE była jednym z największych inwestorów pod względem mocy zainstalowanej. Ponadto w fazie realizacji znajdowały się projekty o łącznej mocy 357 . GK PGE pozostaje podmiotem o najwyższej mocy zainstalowanej w elektrowniach wiatrowych – 797 i posiada ponad 9% udziału w ogólnej mocy zainstalowanej elektrowni wiatrowych w Polsce. Innymi liczącymi się operatorami farm wiatrowych są EDP Renewables Polska sp. z o.o., RWE Renewables Poland sp. z o.o., Polenergia S.A., TAURON Ekoenergia sp. z o.o. oraz Grupa Orlen.
Nowym segmentem OZE powstającym w Polsce są farmy wiatrowe na morzu.
W pierwszej fazie systemu wsparcie przyznawane jest w drodze decyzji administracyjnej wydawanej przez Prezesa URE a od 2025 roku projekty budowy farm morskich zaczną uczestniczyć w systemie aukcyjnym. W grudniu 2022 roku Prezes URE wydał decyzję
w sprawie indywidualnych cen w kontraktach różnicowych i przyznał prawo do wsparcia dla dwóch projektów farm morskich Baltica 2
i Baltica 3 o łącznej mocy 2,5 GW realizowanych wspólnie przez Grupę PGE i Ørsted (JO).
Wzrost rynkowych cen energii umożliwia rozwój inwestycji również poza systemem wsparcia, na podstawie długoterminowych umów sprzedaży (PPA).
W obszarze dystrybucji występuje geograficzny podział kraju, a na rynku obecnych jest czterech dużych operatorów systemu dystrybucyjnego, którzy zostali zobligowani do rozdzielenia działalności dystrybucyjnej od pozostałej działalności biznesowej: PGE S.A., TAURON S.A., Enea Operator sp. z o.o. oraz Energa-Operator S.A.
Oprócz wspomnianych grup energetycznych istotnymi podmiotami są Stoen Operator sp. z o.o. (spółka z grupy E.ON), odpowiadający za dystrybucję energii elektrycznej na terenie m.st. Warszawy, a także PGE Energetyka Kolejowa S.A. (poprzednio PKP Energetyka S.A.) obsługująca kolejową sieć elektryczną na terenie całego kraju (od kwietnia 2023 roku spółka wchodzi w skład Grupy PGE).
Historyczne ustalenie obszarów dystrybucyjnych ma istotny wpływ na warunki operacyjne prowadzonej działalności, przy czym ta specyfika ma swoje odzwierciedlenie w zatwierdzanych przez Prezesa URE taryfach dystrybucyjnych. Grupa PGE operuje na obszarze słabiej zurbanizowanym i zindustrializowanym, co przekłada się na fakt, iż na obszarze ok. 130 tys. km2 Grupa obsługuje ok. 5,7 mln klientów w segmencie , natomiast TAURON porównywalną liczbę klientów obsługuje na obszarze blisko dwa razy mniejszym, dystrybuując jednocześnie większą ilość energii.
Podział Polski na obszary działania głównych operatorów systemu dystrybucyjnego.
Źródło: Opracowanie własne
Udział poszczególnych grup energetycznych w wolumenie dystrybuowanej energii elektrycznej oraz w sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców końcowych po III kwartałach 2023 roku.
WYKRES interaktywny
Wolumen dystrybuowanej energii elektrycznej
Sprzedaż do odbiorców końcowych
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji publikowanych przez spółki oraz ARE i URE.
W segmencie sprzedaży detalicznej, obejmującym sprzedaż do odbiorców końcowych – zarówno odbiorców indywidualnych, małych i średnich przedsiębiorstw, jak i dużych przedsiębiorstw przemysłowych, większość sprzedaży realizowana jest przez cztery największe grupy energetyczne oraz E.ON Polska S.A. (wcześniej innogy Polska S.A.). Liderami pozostają Grupa PGE (łącznie z PGE Energetyka Kolejowa), TAURON, Grupa Orlen i ENEA, koncentrując wspólnie ok. 85% rynku. Oprócz nich istotną rolę zachowuje E.ON Polska S.A., bazujący na sprzedaży powiązanej ze świadczoną przez grupę rolą dystrybutora na terenie Warszawy.
Rynek produkcji ciepła sieciowego w Polsce jest rynkiem mocno rozproszonym, na którym czterech czołowych producentów odpowiada za mniej niż 40% krajowej produkcji. Grupa PGE jest niekwestionowanym liderem również tego rynku z udziałem na poziomie ok. 20%. Rynek ten jednak ma charakter lokalny i nosi cechy monopolu naturalnego, a ceny ciepła ustalane są w trybie administracyjnym – tj. taryfy na sprzedaż ciepła są zatwierdzane przez Prezesa URE. Dominujący wytwórcy swoją produkcję koncentrują w różnych ośrodkach miejskich, w związku z czym konkurencja sektora jest ograniczona i ma charakter lokalny. Oprócz Grupy PGE najważniejszymi wytwórcami ciepła są spółki:
- PGNiG Termika S.A. z Grupy Orlen – aglomeracja warszawska,
- Grupa Veolia – aglomeracja poznańska oraz Łódź.
Otoczenie regulacyjne
Grupa PGE prowadzi działalność w otoczeniu o istotnym wpływie regulacji krajowych i zagranicznych. Poniżej zaprezentowane zostało zestawienie najbardziej istotnych rozstrzygnięć, które mogą mieć wpływ na działalność GK PGE w kolejnych latach.
